ජාතික භෞතික සැලසුම් දෙපාර්තමේන්තුව, 1946 අංක 13 දරන නගර හා ග්‍රාම නිර්මාණ ආඥාපනතේ විධිවිධාන යටතේ පිහිටුවන ලද නගර හා ග්‍රාම නිර්මාණ දෙපාර්තමේන්තුවේ අනුප්‍රාප්තිකයා විය. ජාතික භෞතික සැලසුම් ප්‍රතිපත්තිය සහ ජාතික භෞතික සැලැස්ම සම්පාදනය කිරීම පිණිස මුල් ප්‍රඥප්තියේ විධිවිධානවල විෂයපථය පුළුල් කරමින් 2000 අංක 49 දරන පනත මගින් ආඥාපනත සංශෝධනය කරන ලදී. දෙපාර්තමේන්තුවේ නාමය වෙනස් වූයේ ඒ අනුවය. 2000 වසරේ සිට දෙපාර්තමේන්තුවේ ප්‍රධාන ක්‍රියාකාරකම් කේන්ද්‍රගත වූයේ ජාතික භෞතික සැලැස්ම මත පදනම්ව ජාතික මට්ටමේ සැලසුම් සහ කලාපීය හා ප්‍රාදේශීය මට්ටමේ සැලසුම්කරණය කෙරෙහිය. පෙර පැවති නගර හා ග්‍රාම නිර්මාණ දෙපාර්තමේන්තුවේ සෙසු ක්‍රියාකාරකම්, විශේෂයෙන්ම පූජා භූමි සැලසුම් කිරීමේ හා සංවර්ධනය කිරීමේ ක්‍රියාකාරකම් ද දෙපාර්තමේන්තුව  විසින් ඉදිරියට පවත්වා ගෙන යන ලදී.

නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය නීතිය (2000 වසරේ සංශෝධනය) සමග පනතේ විශ්ලේෂණ කිරිමකින් පෙන්නුම් කරනුයේ ජාතික, කලාපීය සහ ප්‍රාදේශීය මට්ටමවලදී සමස්ත රට වෙනුවෙන්ම සැලසුම්කිරීම සඳහා දෙපාර්තමේන්තුව වගවිය යුතු බවත් ජාතික මට්ටමේ “භෞතික සැලසුම්කරණය” සඳහා සෘජුවම වගකිවයුතු බවත්ය. කලාපීය මට්ටමේදී (කලාපීය සැලසුම් කමිටු හරහා) සහ ප්‍රාදේශීය මට්ටමේදී (පළාත් පාලන ආයතනවල සභාපතිවරු සහ නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය හරහා) සැලසුම් කටයුතු මෙහෙයවීමට ද එය වගකිව යුතු වේ.

කර්තව්‍ය

• ජාතික භෞතික සැලසුම් ප්‍රතිපත්තියක් සම්පාදනය කිරීම
• ජාතික භෞතික සැලැස්මක් සකස් කිරීම
• කලාපීය සහ ප්‍රාදේශීය භෞතික සැලසුම්කරණ බලධාරීන් විසින් යොදාගත යුතු භෞතික සැලසුම් මාර්ගෝපදේශ සකස් කිරීම
• කලාපීය සහ ප්‍රාදේශීය භෞතික සැලසුම්කරණ බලධාරීන් අපොහොසත් වන විටදී හෝ ඉල්ලීම් මත කලාපීය සහ ප්‍රාදේශීය භෞතික සැලසුම් සකස් කිරීම
• කලාපීය භෞතික සැලසුම් සකස් කිරීමේදී පළාත්සභාවලට සහාය වීම.
• භෞතික සැලසුම් සම්බන්ධයෙන් අන්තර් අමාත්‍යාංශ සම්බන්ධීකරණ කමිටුවට නිර්දේශ ලබාදීම.
• ජාතික භෞතික නිර්මාණ ප්‍රතිපත්තිය, සැලැස්ම සහ මෙහෙයුම් උපායමාර්ග කලින් කලට සමාලෝචනය කිරීම හා පරීක්ෂා කිරීම.
• ජාතික භෞතික සැලැස්ම ක්‍රියාත්මක කිරීම අධීක්ෂණය කිරීම
• සියලු ක්‍රියාකාරකම්වලදී සභාවට සහ අන්තර් අමාත්‍යාංශ සම්බන්ධීකරණ කමිටුවට සහාය වීම.

පනතේ විධිවිධාන ප්‍රකාරව දෙපාර්තමේන්තුව නිරතවීමට බැඳී සිටින ප්‍රධාන ක්‍රියාකාරකම් හය පහත දැක්වෙන අතර ඒවා කාලීනව නිරත විය යුතු කාර්යයන් බවට පත්ව තිබේ.

• ජාතික භෞතික නිර්මාණ ප්‍රතිපත්තිය සහ සැලැස්ම සඳහා සංශෝධන
• කලාපීය/ පළාත් භෞතික සැලසුම් සංශෝධනය සහ සම්පාදනය
• කුඩා නගර සඳහා සැලසුම් යාවත්කාලීන කිරිම, සම්පාදනය සහ ක්‍රියාත්මක කිරිම
• ජාතික වැදගත්කමකින් යුතු ප්‍රදේශ සඳහා සංවර්ධන සැලසුම් සකස් කිරීම හා ක්‍රියාත්මක කිරීම
• පූජා භූමි සඳහා සංවර්ධන සැලසුම් යාවත්කාලීන කිරිම සහ ක්‍රියාත්මක කිරීම
• ආගමික ස්ථාන සහ ආයතන භෞතික සංවර්ධනය සඳහා තාක්ෂණික සහාය